Lipiec 10, 2014 Istota służebności drogi koniecznej polega na obciążeniu innej nieruchomości poprzez ustanowienie na niej prawa wkraczania na jej teren w celu uzyskania dostępu do drogi publicznej lub budynków gospodarskich. Owa służebność ustanawiana jest jednak za wynagrodzeniem, które ma poniekąd zrekompensować właścicielowi obciążonej nieruchomości ograniczenie w jej korzystaniu. Od czego zależy jego wysokość? Wobec treści art. 145 sąd ma obowiązek orzec o wynagrodzeniu dla właściciela nieruchomości obciążonej z urzędu. Z drugiej strony może on zrzec się tego wynagrodzenia. W razie jednak wyrażenia tylko braku zgody na zaproponowane przez drugą stronę wynagrodzenie, sąd powinien przeprowadzić odpowiednie postępowanie dowodowe. Wynagrodzenie może mieć charakter świadczenia okresowego i jednorazowego. Gdyby ustawodawca zamierzał wprowadzić tylko jedną z w/w postaci, to niewątpliwie musiałoby to znaleźć wyraz w treści art. 145 Wynagrodzenie za ustanowienie drogi koniecznej (art. 145 i 146 nie podlega zmianie także wówczas, gdy obowiązek jego zapłaty określony został w formie świadczeń okresowych (III CZP 46/86). Wyjątek Zasada ustanawiania wynagrodzenia za ustanowienie służebności doznaje jednak wyjątku, który został wskazany w orzecznictwie Sądu Najwyższego (III CZP 68/70). Ustanawiając drogę konieczną na podstawie art. 145 sąd w szczególnie uzasadnionych wypadkach, ze względu na niewielki obszar nieruchomości obciążonej i konfigurację obu nieruchomości, może zamiast wynagrodzenia pieniężnego ustanowić służebność gruntową na nieruchomości wnioskodawcy, polegającą na korzystaniu z przygranicznego pasa gruntu tej nieruchomości na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości obciążonej drogą konieczną, jeżeli odpowiada to interesowi społeczno-gospodarczemu. Wynagrodzenie Kwestię wynagrodzenia w znaczniej mierze wyklarowało orzecznictwo. Przede wszystkim warto wskazać na orzeczenie Sądu Najwyższego (V CSK 491/12), iż ustawodawca w art. 145 § 1 nie nakazał, jak to uczynił w przypadku służebności przesyłu (art. 3052 § 1 aby wynagrodzenie za ustanowienie służebności drogi koniecznej było odpowiednie. Posłużył się słowem wynagrodzenie bez przymiotnika „odpowiednie”. Użycie tego przymiotnika oznacza, że przewidziane wynagrodzenie powinno być ustalane każdorazowo indywidualnie i dostosowane do okoliczności istotnych w danej sprawie. W swoim czasie zastanawiano się, jak ma się kwestia poniesienia szkody do wynagrodzenia za ustanowienie służebności. Przede wszystkim należy wskazać, iż wynagrodzenie ma szerszy zakres aniżeli odszkodowanie. Jednakże powstanie szkody musi być przez sąd brane pod uwagę przy określeniu wysokości wynagrodzenia, choć należy się ono właścicielowi nieruchomości obciążonej także wtedy, gdy żadnej szkody nie poniósł. Owe stanowisko doprecyzował Sąd Najwyższy w orzeczeniu IV CSK 264/09: wynagrodzenie za ustanowienie drogi koniecznej należy się właścicielowi nieruchomości obciążonej bez względu na poniesienie szkody na skutek ustanowienia służebności i obejmuje wszystkie koszty i nakłady na urządzenie i utrzymanie drogi w zakresie, w jakim uprawniony ze służebności nie ponosi ich bezpośrednio. Wynagrodzenie, o jakim mowa, może także obejmować wyrównanie uszczerbku majątkowego, jaki właściciel nieruchomości obciążonej poniósł na skutek ustanowienia służebności drogowej, jednakże w takim przypadku właściciel nieruchomości obciążonej powinien wykazać, że go poniósł. Warto jednak wskazać nieco inne podejście do obu instytucji. Sąd Najwyższy w orzeczeniu V CSK 3/12 uznał, że wynagrodzenie z art. 145 § 1 jest w istocie – ujmując w uproszczeniu – synonimem odszkodowania, a co za tym idzie, zasądzone przez sąd wynagrodzenie na podstawie tego przepisu nie powinno przenosić wysokości odszkodowania.Egzekucja wyroku dotyczącego roszczeń uzupełniających. Ochrona służebności obejmuje również tak zwane roszczenia uzupełniające. Obejmują one takie roszczenia jak: roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, roszczenie o zwrot pożytków, roszczenie o odszkodowanie za zużycie oraz pogorszenie rzeczy, a także roszczenie o Chciałbym się zorientować, jakie są koszty urzędowe ustanowienia służebności drogowej. Czyli jakie opłaty musiałbym wnieść do urzędu skarbowego, sądu, ile będzie kosztował notariusz? Chodzi o ustanowienie służebności gruntowej przejazdu na moją rzecz. Jak odbywa się ustanowienie służebności przejazdu? Ustanowienie służebności przejazdu odbywa się poprzez przyznanie właścicielowi uprawnień do korzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, poprzez służebność przejazdu, przechodu i przegonu, co po prostu oznacza prawo przejścia czy przejazdu przez czyjąś działkę, aby dostać się do swojej nieruchomości. Zgodnie z Kodeksem cywilnym służebność pozostaje w mocy niezależnie od tego, kto jest w danej chwili właścicielem nieruchomości władającej i obciążanej, przez co wiąże wszystkich kolejnych następców, którzy dysponować będą prawem do nieruchomości. Jakie dokumenty będą potrzebne do umowy służebności przejazdu? Służebność przejazdu ustanawia się w formie aktu notarialnego, a do umowy przedłożyć należy: odpis księgi wieczystej dla nieruchomości, która ma być obciążona służebnością; wyrys z mapy ewidencyjnej; wypis z rejestru gruntów nieruchomości władającej i obciążonej; dane uprawnionego; zakres służebności. Przy ustanowieniu służebności przejazdu (drogi koniecznej) możliwe są dwa rozwiązania. Przy dojściu z sąsiadem do porozumienia służebność przejazdu (drogi koniecznej) ustanawia się poprzez zawarcie umowy – najlepiej w formie aktu notarialnego. Forma aktu notarialnego jest tu obligatoryjna (tzw. forma pod rygorem nieważności – ad solemnitatem), czyli niezbędna jedynie dla oświadczenia woli właściciela nieruchomości obciążonej – tej, przez którą będzie przebiegać droga (art. 245 § 2 Natomiast oświadczenie woli właściciela nieruchomości władnącej może zostać złożone w dowolnej formie, np. zwykłej formie pisemnej. Brak porozumienia co do służebności przejazdu Przy braku porozumienia z sąsiadem pozostaje złożenie wniosku w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca położenia nieruchomości gruntowej o ustanowienie służebności drogi koniecznej (art. 606 Kodeksu postępowania cywilnego). Od składanego wniosku zostanie pobrana opłata stała w wysokości 200 złotych (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 z późn. zm.). We wniosku należy wskazać jako uczestnika postępowania właściciela nieruchomości, przez którą ma przebiegać droga konieczna. Do wniosku należy dołączyć odpis z księgi wieczystej (albo zaświadczenie o stanie prawnym, jaki wynika ze zbioru dokumentów) nieruchomości należącej do wnioskodawcy (art. 607 Ponadto do wniosku można dołączyć sporządzony przez geodetę projekt drogi koniecznej przebiegającej przez obydwie nieruchomości. W razie braku takiego projektu albo w sytuacji sporu co do przebiegu drogi koniecznej sąd przeprowadzi dowód z opinii biegłego geodety. W niniejszej sprawie sąd będzie procedował na rozprawie i prawdopodobnie przeprowadzi dowód z oględzin obydwu nieruchomości (art. 608 i art. 626 § 2 Wynagrodzenie za ustanowienie służebności przejazdu Bez względu na wybraną drogę w obydwu przypadkach stanowienia służebności przejazdu (drogi koniecznej) wymagane jest sprecyzowanie wynagrodzenia za ustanowienie tejże służebności. Niemniej jednak służebność przejazdu może być ustanowiona odpłatnie lub bezpłatnie. Ma to zasadniczy wpływ na opodatkowanie służebności podatkiem od czynności cywilnoprawnych lub podatkiem od spadków i darowizn. Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlega między innymi ustanowienie odpłatnej służebności. Obowiązek podatkowy ciążący na uprawniony do drogi koniecznej Obowiązek podatkowy ciąży na uprawnionym do drogi koniecznej. Podstawę opodatkowania stanowi wartość świadczeń osoby, na rzecz której ustanowiono służebność, za okres, na jaki prawa te zostały ustanowione. Stawka podatku wynosi 1 procent. Inaczej opodatkowane jest ustanowienie służebności gruntowej pod tytułem darmowym. Nabycie przez osoby fizyczne praw majątkowych wykonywanych na terytorium Polski, tytułem nieodpłatnej służebności podlega podatkowi od spadków i darowizn. Obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze nieodpłatnej służebności z chwilą ustanowienia tego prawa. Do określenia podstawy opodatkowania przyjmuje się wartość powtarzających się świadczeń, czyli prawa służebności. Wartość świadczeń powtarzających się przyjmuje się do podstawy opodatkowania w wysokości rocznego świadczenia pomnożonego: w razie ustanowienia świadczeń na czas określony, co do liczby lat lub ich części – przez liczbę lat lub ich części, w pozostałych przypadkach, w tym w razie ustanowienia świadczeń na czas nieokreślony – przez 10 lat. Roczną wartość służebności ustala się w wysokości 4 procent wartości rzeczy obciążonej służebnością, a wysokość podatku w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. W przypadku osób zaliczonych do trzeciej grupy, czyli osób obcych, podatek wynosi 12, 16 i 20 procent w zależności od wartości świadczenia. Służebność gruntowa a podatek Z kolei, ponieważ władanie w zakresie służebności gruntowej kwalifikuje się jako posiadanie zależne, więc nie jest objęte podatkiem od nieruchomości. Ustanowienie służebności gruntowej nie jest też opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Podatkowi podlegają tyko kwoty otrzymane przez właściciela gruntu, który udostępnia go w ramach ustanowionej służebności. Zgodnie z art. 5 ustawy Prawo o notariacie notariuszowi za dokonanie czynności notarialnych przysługuje wynagrodzenie określone na podstawie umowy ze stronami czynności, nie wyższe niż maksymalne stawki taksy notarialnej właściwej dla danej czynności. Obecnie wysokość wynagrodzenia notariusza określa Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz. U. z 2004 r. Nr 14, poz. 1564 ze zm.). Opłaty notarialne przy umowie ustanowienia służebności Notariusz ponadto w zależności od charakteru czynności notarialnej jako płatnik pobiera i odprowadza: podatek od czynności cywilnoprawnych (1% wartości opłat, za okres na który zostały ustanowione, albo gdy została ustalona jedna opłata za całość) lub podatek od spadków i darowizn, opłaty sądowe [wpis ograniczonego prawa rzeczowego, jakim jest prawo przejazdu (droga konieczna) do KW wynosi 200 zł]. Maksymalna stawka wynosi od wartości: do 3000 zł – 100 zł; powyżej 3000 zł do 10 000 zł – 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3000 zł; powyżej 10 000 zł do 30 000 zł – 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 000 zł; powyżej 30 000 zł do 60 000 zł – 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł; powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000 zł; powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł. Podsumowując – wysokość opłaty notarialnej zależy od wartości świadczenia, czyli np. od skapitalizowanej wartości służebności (jeśli została ustanowiona na czas nieokreślony) powiększona o 23% podatku VAT, 200 zł wpisu do KW oraz 1% podatku od czynności cywilnoprawnych liczonych od wartości służebności (jeżeli odpłatna) albo podatek od spadków i darowizn liczony według skali pokrewieństwa (jeżeli służebność została ustanowiona nieodpłatnie). Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼
Ustanawiając służebność, przydałoby się szczegółowo uregulować pewne dodatkowe kwestie, jak na przykład kogo obciążają koszty naprawy i remontu drogi, wysokość i termin płatności wynagrodzenia itp. Proszę jednak pamiętać, że służebność drogi koniecznej a służebność mediów to dwa różne rodzaje służebności.
Publikacja: 2020-04-09 Aktualizacja: 2022-01-01 Anna Sufin Wymogiem niezbędnym dla zabudowy działki, jak i normalną koniecznością, by z niej korzystać, jest posiadanie dojścia i dojazdu z tej działki do drogi publicznej. Na skutek różnych okoliczności, w tym częstokroć sporów sąsiedzkich, działka może takiego dojazdu nie mieć albo go utracić. W poniższym artykule omówione zostały możliwości przymusowego zapewnienia na drodze prawnej dostępu do drogi publicznej. Służebność drogi dojazdowej Jeśli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej (gminnej, powiatowej, wojewódzkiej), ale także gdy nie ma dostępu do będących częścią tej nieruchomości budynków gospodarskich – właściciel tej nieruchomości może przymusowo dochodzić od właścicieli sąsiednich gruntów ustanowienia takiego obciążenia tych gruntów, że do jego nieruchomości będzie można przez ten grunt przechodzić, przejeżdżać, przeprowadzać zwierzęta (por. art. 145 Kodeksu cywilnego). Aktualnie często zapewnia się także odrębnie możliwość parkowania na działce, by nie było wątpliwości, czy będzie to dopuszczalne. Jeśli z siecią dróg publicznych łączy nieruchomość działka wydzielona geodezyjnie jako droga znajdująca się pod zarządem gminy, powszechnie dostępna, choć niezaliczona do kategorii dróg publicznych w rozumieniu ustawy o drogach publicznych, przyjmuje się, że nieruchomość ma odpowiedni dostęp do drogi publicznej i nie ma podstaw do ustanawiania drogi koniecznej w rozumieniu art. 145 § 1 WAŻNE! Brak odpowiedniego dostępu do drogi publicznej oznacza brak takiego dostępu zagwarantowanego prawnie – przy jedynie grzecznościowej możliwość korzystania z drogi sąsiada istnieje podstawa do starania się o ustanowienie drogi koniecznej. Obciążenie można ustanowić zarówno w drodze umowy między właścicielami gruntów (przy czym oświadczenie właściciela gruntu obciążonego powinno być w formie notarialnej), jak i – w razie braku zgody stron – w drodze sądowej. Z pewnością w pierwszej kolejności warto zabiegać o uzgodnienie interesów poza sądem i ustanowienie służebności umową – w takim wypadku strony mogą wypracować rozsądny kompromis, także w zakresie wynagrodzenia za ustanowienie służebności, nie ponosząc kosztów sądowych. Koszty sądowe natomiast mogą być znaczne, ponieważ konieczne jest w sprawie przeprowadzenie opinii biegłego geodety, opinii biegłego rzeczoznawcy, często także sąd dopuszcza dowód z opinii biegłego specjalisty z zakresu komunikacji drogowej. Na podstawie oświadczenia o ustanowieniu służebności gruntowej oraz wyrysu z mapy ewidencyjnej (na którym uwidacznia się drogę konieczną, wraz z klauzulą, że wyrys nadaje się do wpisu w księdze wieczystej) wpisuje się służebność drogi koniecznej do księgi wieczystej. Proces o ustanowienie służebności drogi koniecznej Wniosek o ustanowienie służebności drogi koniecznej składa się do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości, na której obciążenie ma być ustanowione (art. 38 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego). Wniosek należy opłacić kwotą 200 zł (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych) – potwierdzenie uiszczenia opłaty na rachunek dochodów budżetowych sądu załącza się do wniosku. Wniosek rozpatrywany jest w trybie postępowania nieprocesowego – oprócz wnioskodawcy w sprawie biorą udział uczestnicy, tj. osoby, których praw dotyczy wynik postępowania. Będą to na pewno właściciele nieruchomości, które mają być obciążone, pozostali (poza wnioskodawcą) właściciele nieruchomości, na rzecz których droga konieczna ma być ustanowiona. We wniosku należy wskazać uczestników wraz z ich danymi adresowymi. Jeśli nieruchomość rzeczywiście nie ma dostępu do drogi publicznej, sąd taki dostęp z pewnością ustanowi. Nie musi jednak tego zrobić tak, jak podano we wniosku, w szczególności jeśli na takie wyznaczenie służebności nie ma zgody ze strony właścicieli nieruchomości wskazywanej do obciążenia. Jeśli są inne możliwości poprowadzenia drogi, sąd będzie te możliwości badał. W tym celu może powołać biegłego sądowego, który wskaże optymalne – ze względu na zasady ruchu drogowego oraz ze względu na koszty urządzenia – szlaki drogowe. Ponieważ przygotowanie w dalszej kolejności mapy geodezyjnej co do wszystkich tych szlaków, a także wycena rzeczoznawcy w przedmiocie wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności na każdym ze szlaków spowodowałyby znaczne koszty postępowania, bardzo często sąd już po pierwszej opinii wybiera jeden ze szlaków i tylko co do niego dopuszcza dowody z opinii biegłego geodety i z opinii biegłego rzeczoznawcy. Strony mogą oczywiście nie zgodzić się z opinią biegłych i składać co do niej zarzuty. Jeśli strona nie zgadza się z opinią biegłego, w szczególności jeśli opinia zawiera błędy merytoryczne, jest niezgodna z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, wnioski nie wynikają z poszczególnych ustaleń, nie jest stanowcza, może złożyć w terminie wyznaczonym przez sąd zarzuty do opinii biegłego. W przypadku złożenia zarzutów sąd przeprowadzi dowód z opinii uzupełniającej tego samego biegłego albo wezwie biegłego na rozprawę w celu złożenia wyjaśnień. Żeby skutecznie podważyć opinię i opinię uzupełniającą oraz spowodować, że sąd nie oprze się na jej ustaleniach, co do zasady, konieczne jest wnioskowanie o przeprowadzenie dowodu z kolejnej opinii innego biegłego na te same okoliczności. Jeśli w sprawie będą kolejne opinie, strony będą podważać opinie wszystkich albo większości biegłych, postępowanie może się przedłużyć nawet do kilku lat. WAŻNE! Sąd indywidualnie decyduje (zgodnie z regułami z art. 520 na kogo nałoży obowiązek poniesienia kosztów postępowania. Jeśli interesy stron są sprzeczne, sąd może obciążyć jedną z nich („przegrywającą”) obowiązkiem poniesienia kosztów postępowania. Sąd może przy tym zasądzić koszty profesjonalnego pełnomocnika strony „wygrywającej”, jeśli z takim występowała. Jeśli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania, sąd może też stosunkowo rozdzielić koszty. Co do zasady jednak w postępowaniu nieprocesowym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie, co oznacza, że przy braku sprzeczności interesów kosztami opinii sąd zazwyczaj obciąża wnioskodawcę. Służebność przejazdu przez drogę W orzecznictwie przyjmuje się, że obecnie dojazd samochodem (pojazdem mechanicznym) powinien być składnikiem dostępu nieruchomości do drogi publicznej (por. uchwała SN z r., III CZP 14/14). Droga służebna powinna zatem uwzględniać przejazd pojazdów mechanicznych, chyba że w konkretnym przypadku z powodu na przykład potrzeb nieruchomości władnącej, ukształtowania terenu nie jest to konieczne. Przy ustanawianiu służebności drogi koniecznej bierze się pod uwagę potrzeby nieruchomości władnącej. Jeśli jest to nieruchomość mieszkalna, nie ma potrzeby uwzględnienia możliwości przejazdu tą drogą samochodów ciężarowych za wyjątkiem dostępu w związku z wywozem śmieci, opróżnieniem szamba, dojazdu karetki, straży pożarnej itd. (por. postanowienie SN z r. II CKN1256/00). WAŻNE! Przy ustanawianiu służebności drogi koniecznej do nieruchomości mającej charakter gospodarczy sąd uwzględni możliwość dojazdu do niej samochodów ciężarowych, znacznej ilości samochodów osobowych itd. – w zależności od jej potrzeb, jednak z zastrzeżeniem najmniejszego obciążenia gruntu nieruchomości władnącej. Jeśli służebność będzie ustanawiana do nieruchomości mieszkalnej, fakt prowadzenia na tej nieruchomości działalności gospodarczej niezgodnie z jej przeznaczeniem nie wpłynie na treść służebności. Samowolna zmiana sposobu użytkowania nieruchomości, mimo jej nieprzystosowania do działalności gospodarczej z powodu jej charakteru, otoczenia, nie powoduje, że sąd przy ustalaniu szlaku drożnego nie weźmie pod uwagę możliwości np. parkowania na drodze samochodów ciężarowych, ich przyczep. Natomiast inny przypadek zachodzi, gdy ustanawia się drogę służebną do nieruchomości o charakterze gospodarczym, usługowym. Także jednak i w tym przypadku obowiązuje zasada, że przeprowadzenie drogi koniecznej ma nastąpić z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które ma ona prowadzić. Właściciel nieruchomości, dla której ustanawiana jest służebność, nie może zwiększać niedogodności nieruchomości służebnej w dążeniu do rozwoju gospodarczego własnej nieruchomości (tak: wyrok SN z r., II CKN 43/97). Szerokość drogi służebnej Przepisy nie określają, jaka powinna być szerokość drogi służebnej. Ocena musi nastąpić stosownie do potrzeb nieruchomości władnącej, zasady jak najmniejszego obciążenia nieruchomości obciążonej i rzeczywistych możliwości w terenie, ale także uregulowań przepisów techniczno-budowlanych. Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie w rozdziale 2 „Dojścia i dojazdy” określa, że jezdnia stanowiąca dojazd nie może być mniejsza niż 3 m (§ 14 ust. 1), dojście i dojazd do działki budowlanej w postaci ciągu pieszo-jezdnego – 5 m (§ 14 ust. 2). Funkcję dojazdów do budynku i urządzeń mogą spełniać dojścia, pod warunkiem, że ich szerokość nie będzie mniejsza niż 4,5 m. Szczegółowe uregulowania zostały zawarte także w rozporządzeniu w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (§ 12), ustawie o drogach publicznych (w zakresie urządzenia zjazdu na działkę – art. 29), rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (§ 55 i nast.), rozporządzeniu w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Zapisy tych aktów bierze pod uwagę biegły z zakresu ruchu drogowego, który wyznacza i ocenia szlaki drożne do nieruchomości. Służebność mediów w drodze Przyjmuje się w orzecznictwie i doktrynie, że w drodze analogii do art. 145 może nastąpić także ustanowienie służebności gruntowej, która polega na obciążeniu nieruchomości prawem przeprowadzenia sieci przesyłowych (por. np. uchwała SN z r. III CZP 73/91, uchwała SN z r. III CO 34/65). Właściciel nieruchomości, niemający dostępu do sieci przesyłowej, może zatem zapewnić sobie dostęp do mediów poprzez ustanowienie służebności, która obciążać będzie nieruchomość mającą bezpośrednie połączenie z siecią przesyłową. W razie braku dobrowolnej zgody właściciela nieruchomości, która ma być obciążona, ustanowienie służebności można uzyskać przed sądem. Służebność drogi przez zasiedzenie Gdyby nasz sąsiad zamknął, zagrodził dotychczasowy dojazd do naszej nieruchomości, możemy rozważyć, czy ten dotychczasowy sposób korzystania z dojazdu w granicach treści służebności drogowej nie uprawnia nas do zasiedzenia służebności drogowej. Stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej dokonane przez sąd umożliwi nam korzystanie z drogi w takim zakresie, jak to miało miejsce przed zatarasowaniem jej przez sąsiada, ale też pozwoli nam nabyć tytuł prawny do drogi (ograniczone prawo rzeczowe) bez konieczności zapłaty wynagrodzenia – z prawnego punktu widzenia nastąpi tylko stwierdzenie, że ten tytuł po upływie określonego okresu czasu już nabyliśmy). WAŻNE! Przy ustanawianiu drogi koniecznej sąd zasądzi wynagrodzenie na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej. W przypadku zasiedzenia służebności drogowej wynagrodzenie dla właściciela nie przysługuje. Służebność gruntowa może zostać nabyta przez zasiedzenie tylko w przypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia (art. 292 Termin takiego korzystania ze służebności (w zakresie odpowiadającym treści służebności) musi wynosić przynajmniej lat 30, gdy chodzi o korzystanie w złej wierze (posiadacz służebności wiedział, że ona mu nie przysługuje) lub lat 20 w przypadku posiadania służebności w dobrej wierze (tj. przy uzasadnionym okolicznościami przekonaniu, że służebność nam przysługuje). Istotną i znacznie ograniczającą możliwość zasiedzenia służebności pozostaje przesłanka konieczności wykonania przez posiadacza służebności (lub jego poprzednika prawnego) trwałego widocznego urządzenia, o którym mowa powyżej (por. Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2011 r., sygn. akt III CZP 10/11). WAŻNE! Żeby zasiedzieć służebność drogową, konieczne jest wykonanie trwałego i widocznego urządzenia na nieruchomości obciążonej przez posiadacza nieruchomości w zakresie służebności. Nie jest spełniona przesłanka „korzystania z trwałego, widocznego urządzenia”, gdy to urządzenie wykonał sąsiad – właściciel nieruchomości obciążonej. W orzecznictwie podaje się, że trwałym, widocznym urządzeniem może być np. rów odwadniający, nasyp, studnia, utwardzenie, mostek. Nie są nim koleiny, chyba że utwardzone żwirem. Czy można wypowiedzieć służebność drogi koniecznej? Przepisy dają możliwość zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności – można tego żądać w przypadku powstania już po ustanowieniu służebności „ważnej potrzeby gospodarczej” (art. 291 Sąd ocenia indywidualnie, czy taka ważna potrzeba gospodarcza powstała. W orzecznictwie za taką potrzebę uznano kolidowanie sposobu wykonywania służebności z prowadzonym na nieruchomości obciążonej rodzajem produkcji rolnej. Zniesienie służebności w takim wypadku następuje za wynagrodzeniem dla właściciela nieruchomości władnącej. Również za wynagrodzeniem sąd może znieść służebność gruntową, jeśli nastąpiła zmiana stosunków i na jej skutek służebność stała się szczególnie uciążliwa dla właściciela nieruchomości obciążonej (art. 294 Zniesienie służebności nie może zajść w powyższym wypadku, jeśli służebność pozostaje konieczna dla prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej. Wreszcie zniesienie służebności może nastąpić, gdy utraciła ona wszelkie znaczenie dla nieruchomości władnącej – wtedy właścicielowi nieruchomości władnącej nie przysługuje wynagrodzenie (art. 295 Służebność może stracić wszelkie znaczenie np. wtedy, gdy do nieruchomości władnącej została doprowadzona z drugiej strony droga publiczna. We wszystkich wyżej wskazanych wypadkach, w braku zgody właściciela nieruchomości władnącej na zniesienie służebności, właściciel nieruchomości obciążonej może wystąpić z wnioskiem do sądu. Możliwość ustanowienia służebności drogi koniecznej pozostaje niezwykle istotnym instrumentem, gwarantującym zapewnienie podstawowych potrzeb dojazdu i pieszego dostępu do nieruchomości, nawet kosztem nieruchomości sąsiednich. Właściciele tych drugich muszą liczyć się z obciążeniem nieruchomości, niezależnie od ich sprzeciwu. Rekompensować obciążenie ma stosowne wynagrodzenie. Świadomość powyższych zależności oraz wzajemnych praw i obowiązków przy ustanawianiu służebności drogi koniecznej może pozwolić na optymalizację kosztów całego procesu obu stronom i realny wpływ na końcowy kształt wzajemnych stosunków. Dlatego niezależnie od tego, którą stronę postępowania się jest (właścicielem nieruchomości bez dojazdu czy właścicielem potencjalnie obciążonej nieruchomości), warto podejmując zagadnienia służebności wesprzeć się poradą prawnika, aby uniknąć komplikacji i nadmiernych kosztów. Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼
Ustanowienia drogi koniecznej może przy tym żądać nie tylko właściciel, lecz także użytkownik wieczysty oraz samoistny posiadacz gruntu. Jednak w ostatnim przypadku służebność nie będzie służebnością gruntową, lecz osobistą, a więc wygaśnie w przypadku zbycia nieruchomości na rzecz innej osoby.
Służebność drogi koniecznej jest najczęściej spotykaną służebnością w Polsce. Jej zasadniczym celem jest umożliwienie połączenia określonej nieruchomości z drogą publiczną. Okazuje się, że oprócz standardowej odpłatności to ograniczone prawo rzeczowe może wiązać się także z obowiązkiem podatkowym – kto, kiedy i w jakiej wysokości musi zapłacić taką daninę? Wszystkie służebności należą do kategorii ograniczonych praw rzeczowych – ich podstawowym celem jest umożliwienie wykonywania określonych uprawnień kosztem obciążeń ustanawianych względem innej osoby lub rzeczy. Zgodnie z treścią art. 145 Kodeksu cywilnego, jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna). Przeprowadzenie drogi koniecznej następuje zawsze z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między zainteresowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej. Pamiętajmy również, że przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy. Służebność drogi koniecznej jest ustanawiana najczęściej przy okazji transakcji związanych ze sprzedażą lub darowizną nieruchomości gruntowej. Oczywiście prawo to może powstać także wskutek zawarcia odrębnej umowy – zawsze w formie aktu notarialnego. Innym sposobem na ustanowienie tej służebności jest uzyskanie właściwego prawomocnego orzeczenia sądu – np. dotyczącego zniesienia współwłasności lub działu SN z 17 czerwca 2020 roku (sygn. akt I NSNc 44/19) Służebność drogi koniecznej polega na tym, że na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej ustanawia się, jak wynika z wielowiekowej tradycji wielu systemów prawnych – prawo przechodu, przejazdu lub przegonu bydła przez nieruchomość służebną, niezależnie od tego, czyją staje się własnością. Jest to rzeczowe obciążenie jednej nieruchomości na rzecz drugiej, co jest formą rozporządzenia prawem własności, ale nie prowadzącym do obrotu prawnego którejś z tych nieruchomości. Ustanowienie służebności drogi koniecznej daje prawo do korzystania z drogi w celu posiadania dostępu do drogi publicznej z tej nieruchomości, która z różnych przyczyn została tego dostępu pozbawiona, a rozsądnie rozumując taki dostęp mieć musi. Treścią tej służebności jest możliwość przechodzenia lub przejazdu przez cudzą nieruchomość, specyfika tej służebności polega na tym, że może ona zostać ustanowiona wbrew woli właściciela nieruchomości obciążonej, w każdym jednak wypadku jej ustanowienie odbywa się za wynagrodzeniem. Do powstania służebności drogi koniecznej nie jest niezbędne ujawnienie jej w dziale III księgi wieczystej nieruchomości obciążonej oraz w dziale I-Sp nieruchomości władnącej. Wynagrodzenie może przybrać postać bądź świadczenia jednorazowego, bądź też świadczeń periodycznych. Opodatkowanie służebności drogi koniecznej Służebność drogi koniecznej może być zarówno odpłatna, jak i nieodpłatna. W tym pierwszym przypadku uprawniony zobowiązuje się ponosić jednorazową lub okresową opłatę na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej. Druga opcja nie generuje oczywiście takich kosztów. Obowiązek podatkowy związany z ustanowieniem służebności drogi koniecznej może przybierać jedną z dwóch form: podatku od czynności cywilnoprawnych – gdy ustanawiamy odpłatną służebność, podatku od spadków i darowizn – gdy mamy do czynienia ze służebnością nieodpłatną. Niezależnie od tego, z jaką służebnością mamy do czynienia, konieczność zapłaty podatku pojawia się z chwilą powstania tego prawa, a więc z datą zawarcia stosownej umowy lub uprawomocnienia się właściwego orzeczenia sądu. W każdym przypadku podatnikiem jest tutaj osoba, która będzie korzystała ze wspomnianej służebności. Służebność drogi koniecznej a PCC W przypadku nabycia odpłatnej służebności drogi koniecznej powstaje obowiązek uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych. Nie ma przy tym znaczenia, czy taka odpłatność ma charakter jednorazowy, czy też okresowy. Nie jest istotne także to, w jaki sposób doszło do powstania takiego ograniczonego prawa rzeczowego. Wysokość stawki PCC jest tutaj stała i wynosi 1% podstawy opodatkowania stanowiącej wartość świadczeń osoby, na której rzecz ustanowiono służebność za okres, na jaki prawa te zostały ustanowione. Innymi słowy, konieczne staje się tutaj pomnożenie opłat (lub jednorazowej opłaty) za posiadaną służebność przez cały okres jej trwania. Gdy umowę zawarto na czas nieokreślony, podstawę opodatkowania może stanowić: wartość świadczeń za okres 10 lat albo wartość świadczeń należnych w miarę wykonywania umowy. Przykład 1. Pan Jan nabył odpłatną służebność drogi koniecznej na okres 2 lat. Zobowiązał się do opłacania kwoty 200 zł miesięcznie na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej. W tym przypadku pan Jan będzie musiał zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 1% od kwoty 4800 zł (200 zł × 24 miesiące). PCC wyniesie w tym przypadku 48 zł. Służebność drogi koniecznej a podatek od spadków i darowizn Ustanowienie służebności drogi koniecznej nie podlega co prawda pod podatek od czynności cywilnoprawnych, jednak uprawniony będzie zobowiązany do uiszczenia podatku od spadków i darowizn. W tym zakresie obowiązek podatkowy powstaje również z chwilą nabycia takiego prawa. Podstawą opodatkowania jest tutaj wartość służebności, która musi być określona wspólnie przez uprawnionego i zobowiązanego z tytułu tego prawa. Pamiętajmy, że wartość tę ustalamy, mnożąc: w razie ustanowienia służebności na czas określony co do liczby lat lub ich części – przez liczbę lat lub ich części, w pozostałych przypadkach, w tym w razie ustanowienia służebności na czas nieokreślony – przez 10 lat. Roczną wartość służebności ustala się w wysokości 4% wartości rzeczy obciążonej służebnością, a wysokość podatku w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. W przypadku osób zaliczonych do trzeciej grupy, czyli osób obcych, podatek wynosi 12, 16 i 20% w zależności od wartości świadczenia. Przykład 2. Pan Jan nabył nieodpłatną służebność drogi koniecznej, która będzie istniała przez rok. Wartość nieruchomości obciążonej tym prawem wynosi 150 000 zł – wartość służebności wyniesie więc 6000 zł (150 000 zł × 4%). Kwota ta stanowi podstawę opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Przy założeniu, że pan Jan należy do I grupy podatkowej, będzie musiał zapłacić do urzędu skarbowego kwotę 720 zł (12% od kwoty 6000 zł). Warto w tym miejscu dodać, że ustanowienie nieodpłatnej służebności drogowej nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych – zarówno uprawniony, jak i obciążony nie są zobowiązani do wykazywania wartości ustanowionej służebności w swoich rocznych deklaracjach podatkowych. Podsumowanie Opodatkowanie służebności drogi koniecznej zależy od charakteru tego prawa. Jeśli służebność będzie odpłatna, uprawniony będzie zobowiązany do uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 1% podstawy opodatkowania. W przypadku służebności nieodpłatnej należy zapłacić podatek od spadków i darowizn – jego wysokość uzależniona jest od grupy podatkowej, do której należy uprawniony podatnik oraz od wartości danej służebności. W każdym przypadku podatnik jest zobowiązany do zapłaty na rzecz właściwego urzędu skarbowego w terminie jednego miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, tj. od dnia nabycia służebności na swoją rzecz.
Wysokość wynagrodzenia kuratora w 2023 roku wynosi 40% wysokości ww. opłaty za czynności adwokackie wskazane w ww. rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. (por. r ozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych Bywa niezbędne do korzystania z nieruchomości, które nie mają bezpośredniego dostępu do drogi publicznej. co to jest służebność drogi koniecznej? kiedy jest potrzebne ustanowienie takiej służebności? co daje służebność drogi koniecznej? jak uzyskać służebność drogi koniecznej? jakie jest wynagrodzenie za ustanowienie służebności drogi koniecznej? kiedy wygasa służebność? jakie koszty ustanowienia służebności drogi koniecznej? Najprościej rzecz ujmując jest to prawo pozwalające na korzystanie w określonym zakresie przez właściciela jednej nieruchomości (nieruchomość władnąca) z nieruchomości sąsiedniej (nieruchomość obciążona) celem zapewnienia dostępu do nieruchomości władnącej z drogi publicznej. Służebność taka powinna być ustanowiona stosownie do potrzeb właściciela nieruchomości władnącej i z jak najmniejszym uszczerbkiem dla nieruchomości obciążonej. Co ważne służebność gruntowa (a taką jest służebność drogi koniecznej) nie jest związana personalnie z właścicielem nieruchomości lecz dotyczy samych nieruchomości. Oznacza to, że sprzedaż nieruchomości obciążonej służebnością (lub tej na której rzecz służebność ustanowiono) powoduje konieczność jej respektowania przez kolejnych właścicieli. Przykład: Pan Adam jest właścicielem domu, który nie sąsiaduje w żaden sposób z drogą publiczną (jego działkę otaczają inne działki zabudowane oraz jedna nie zagospodarowana). Aby dojechać do swojego domu i korzystać ze swojego garażu musi przejeżdżać przez inne działki należące do osób prywatnych. Taka sytuacja kwalifikuje się do ustanowienia służebności drogi koniecznej w sposób umożliwiający Panu Adamowi dostęp do jego nieruchomości na działce (lub działkach) znajdującej się (lub znajdujących się) pomiędzy jego nieruchomością a drogą publiczną. Jeśli Pan Adam uzyska taką służebność a potem sprzeda swój dom, nabywca również będzie miał prawo do przejeżdżania przez nieruchomość obciążoną. Kiedy jest potrzebne ustanowienie takiej służebności. Jeśli Twoja działka nie posiada bezpośredniego dostępu do drogi publicznej warto o to zadbać choć często nie ma takiego bezpośredniego obowiązku. W praktyce spotyka się sytuacje, gdy z sąsiednich działek korzysta się przez wiele lat na zasadach ustnego porozumienia lub tradycyjnie, bo tak zawsze było. I dopóki sąsiad nie stwierdzi „hola hola – czemu przejeżdżasz przez moją działkę? przecież nie masz do tego prawa!” i nie postawi na działce wykorzystywanej jako dojazd płotu lub szlabanu sytuacja taka może trwać bardzo długo. Bezwzględny obowiązek ustanowienia służebności drogi koniecznej prawo przewiduje dla podziału istniejących działek lub sprzedaży działki, która wchodzi w skład większej nieruchomości co rodzi konieczność założenia dla niej nowej księgi wieczystej. W takim przypadku bez stosownego prawa dostępu do drogi publicznej taki podział będzie niemożliwy a umowa sprzedaży nieważna. Co daje służebność drogi koniecznej. Jest to prawo do korzystania z sąsiedniej nieruchomości a jednocześnie obowiązek znoszenia takiego korzystania przez właścicieli nieruchomości obciążonej. W przypadku, gdyby sąsiad uniemożliwiał Tobie przejazdy przez nieruchomość obciążoną służebnością jest to działanie bezprawne a Tobie przysługuje prawo uzyskania ochrony przed sądem. Jak uzyskać służebność drogi koniecznej. Sposobów są cztery ale Ciebie mogą dotyczyć jedynie trzy pierwsze. umowa, która pod rygorem nieważności musi być sporządzone przed notariuszem, orzeczenie sądu – jeśli nie ma zgody co ustanowienia służebności drogi koniecznej możliwe jest uzyskanie takiej służebności na mocy postanowienia sądowego, zasiedzenie służebności – działa na takich samych zasadach jak zasiedzenie nieruchomości ale pod warunkiem, że korzysta się z trwałej i widocznej drogi, i to ostatnie zastrzeżone dla organów władzy publicznej – w formie decyzji administracyjnej w przypadku postępowania o zasiedzenie. Jakie jest wynagrodzenie za ustanowienie służebności drogi koniecznej. Wynagrodzenie powinno uwzględniać stopień utraty wartości rynkowej nieruchomości obciążonej, zwiększenie wartości władnącej, koszty związane z budową i utrzymaniem drogi oraz ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości obciążonej w związku z istniejącym przejazdem. W przypadku umowy wszystko zależy od ustaleń stron, w przypadku ustanowienia sądowego najczęściej to biegły sądowy wylicza stosowne wynagrodzenie w formie operatu szacunkowego. Naturalnie rozrzut potencjalnych kwot jest bardzo duży – inaczej będzie wyceniana służebność drogi koniecznej na warszawskim Mokotowie a inaczej nieruchomości rolnej w niewielkiej wsi. Kiedy wygasa służebność drogi koniecznej. Służebność drogi koniecznej ma charakter bezterminowy jednakże wygasa w przypadku jej niewykonywania przez okres 10 lat. Jakie koszty ustanowienia służebności drogi koniecznej. Poza wynagrodzeniem za ustanowienie służebności drogi koniecznej oraz ewentualnymi kosztami utrzymania takiej drogi płatnymi cyklicznie musisz się liczyć z dodatkowymi kosztami uzależnionymi od sposobu powstania takiej służebności. W przypadku umownej służebności wchodzą w grę koszty notarialne ustalane w oparciu o taksę notarialną i uzależnione od wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności. W przypadku sądowej należy się liczyć z opłatą sądową w kwocie 200 zł oraz kosztami opinii biegłego sądowego, które mogą wynieść pomiędzy zł a zł. W przypadku zasiedzenia nabycie następuje nieodpłatnie. Zawsze warto wpisać służebność do księgi wieczystej – opłata od wniosku wynosi 200 zł. Checklista Prawo nie zawsze wymaga ustanowienia służebności drogi koniecznej ale warto mieć taką służebność ustanowioną celem zwiększenia ochrony prawnej w przypadku pojawienia się problemów z dojazdem do nieruchomości. Rozrzut wartości służebności może być bardzo duży w zależności od położenia nieruchomości. służebność drogi koniecznej możesz „kupić”, ustanowić przed sądem albo zasiedzieć. Zobacz też: Prawo własności również ma swoje granice i są sytuacje, gdy niedopuszczalne zachowania sąsiadów muszą zostać… Nabycie nieruchomości nastąpić może w oparciu o różne zdarzenia prawne i nie zawsze potrzebna jest… Jak używasz czegoś wystarczająco długo możesz w pewnych sytuacjach stać się tego właścicielem. Dotyczy to… Poznaj mnie lepiej Poznaj mnie lepiej Jako Adwokat w ramach swojej kancelarii świadczę pomoc prawną zarówno wobec osób prywatnych jak i podmiotów gospodarczych małych (np. AleBrowar Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością), średnich (np. Oltrans Olgierd Hewelt) i dużych (Orange Polska Spółka Akcyjna). Nawigacja wpisuStrefa kontrolowana ma wpływ na wysokość wynagrodzenia Powyższe zapatrywanie i wynikające z niego wnioski Sąd Najwyższy rozwinął następnie w Postanowieniu z dnia 12 października 2017 r. (IV CSK 724/16) dochodząc co przekonania, że obszar strefy kontrolowanej jest również przedmiotem obciążenia danej nieruchomości
Pewna pani wytoczyła sąsiadom sprawę o zniesienie służebności za wynagrodzeniem. Służebność ta została ustanowiona przed laty. Miała na celu zapewnienie sąsiadom dojazd do ich gospodarstwa rolnego. Po pewnym czasie sąsiedzi otworzyli na swojej działce gospodarstwo agroturystyczne. Ilość pojazdów przejeżdżających drogą znacznie się zwiększyła. Prowadziło to do regularnego rozjeżdżania drogi. Niszczone były też sadzonki drzew i ogrodzenie ☹ Ponieważ sąsiedzi mieli możliwość dojazdu do gospodarstwa z innej strony właścicielka obciążonej nieruchomości uważała, że może domagać się zniesienia służebności. Czy miała rację? Zniesienie służebności za wynagrodzeniem – przesłanki Jeżeli jesteś właścicielem nieruchomości obciążonej to możesz domagać się zniesienia służebności za wynagrodzeniem 😊 Żeby to zniesienie służebności mogło nastąpić muszą być jednak spełnione dwie przesłanki. Pierwszą przesłankę stanowi zmiana stosunków powodującą, że służebność staje się szczególnie uciążliwa. Zmiana ta może odnosić zarówno do nieruchomości obciążonej służebności, jak i do nieruchomości władnącej. Zmiany takowej nie będzie stanowił Twój konflikt z właścicielem nieruchomości władnącej. Żądanie zniesienia służebności może natomiast uzasadniać ogólna zmiana stosunków społeczno-gospodarczych nie związana z konkretną nieruchomością. Pamiętaj jednak, że zmiana ta musi pozostawać w związku przyczynowym ze szczególną uciążliwością dla nieruchomości obciążonej. Zniesienie służebności za wynagrodzeniem uzasadnia jedynie zmiana o wysokim stopniu intensywności. Decydują tutaj kryteria obiektywne a nie subiektywne zapatrywania właścicieli nieruchomości. Samo zwiększenie częstotliwości korzystania z Twojej nieruchomości nie daje Ci jeszcze podstawy do żądania zniesienia służebności ☹ Podstawę taką może natomiast stanowić uciążliwość wynikająca ze zamiany sposobu korzystania z nieruchomości obciążonej. Jeżeli więc sąsiad zaczął jeździć przez Twoją działkę ciężkimi samochodami ciężarowymi to będziesz mógł domagać się zniesienia służebności, jeżeli wcześniej przejeżdżał przez nią wyłącznie samochodami osobowymi. Będziesz mógł również domagać się zniesienia służebności gdy zwiększy się ilość podmiotów korzystających z Twojej nieruchomości. Będzie to miało miejsce np. w sytuacji, gdy wcześniej sąsiad wykorzystywał Twoją drogę wyłącznie jak dojazd do domu a po pewnym czasie sytuacja uległa zmianie. Otworzył on bowiem drukarnię i poza nim przez Twoją działkę przejeżdżać zaczęli pracownicy, klienci i dostawcy. Drugą przesłanką zniesienia służebności za wynagrodzeniem jest brak konieczności dalszego jej istnienia do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej. Sytuacja takowa ma miejsce gdy można w innym sposób osiągnąć cel, dla którego służebność została ustanowiona. Jako przykład tego wskazać można możliwość dojazdu do nieruchomości inną drogą niż wiodąca poprzez nieruchomość obciążoną. W takiej sytuacji zniesienia służebności będziesz mógł się domagać nawet, gdy dla zapewniania przejazdu konieczne będzie wykonanie pewnych robót. Sposoby zniesienia służebności Służebność możesz znieść w drodze umowy zawartej z właścicielem nieruchomości władnącej. Umowa ta powinna zostać zawarta pod rygorem nieważności w formie aktu notarialnego. W umowie tej powinna zostać określona wysokości wynagrodzenia. Jeżeli jednak nie dojdziesz do porozumienia z właścicielem nieruchomości władnącej to chcąc znieść służebność będziesz musiał skierować sprawę na drogę postępowania sądowego. Konieczne wówczas będzie złożenie do sądu pozwu o zniesienie służebności. Powinieneś go złożyć do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce położenia Twojej nieruchomości. Jeżeli sąd uzna, że zachodzą przesłanki do zniesienia służebności to w wyroku znoszącym służebność określi wysokość wynagrodzenia, które będziesz zapłacić właścicielowi nieruchomości władnącej. Uczyni to w oparciu o opinię sporządzona przez biegłego rzeczoznawcę majątkowego. Będzie musiał, co prawda zapłacić ale pozbędziesz się uciążliwości, którą stanowi obciążająca Twoją nieruchomość służebność 😊 ***** Zniesienie służebności bez wynagrodzenia Zmiana treści służebności Służebność – wszystko co musisz wiedzieć Służebność drogi koniecznej W czym mogę Ci pomóc?
Służebność drogi koniecznej nie musi być w księdze wieczystej Wszystko o służebności przesyłu: Jak ustalić wysokość wynagrodzenia, co z zasiedzeniem Służebność przesyłu: Należność za zajęcie pasa drogowego ma być ujęta kwotowo Czy w związku z ustanowieniem przez sąd służebności drogi koniecznej sąd może przyznać wynagrodzenie okresowe (miesięczne) wraz z wynagrodzeniem jednorazowym? Czy są jakieś zasady rządzące tym zagadnieniem (wynagrodzenie jednorazowe, okresowe czy łączone)? Jakieś stanowisko doktryny czy też orzecznictwa? (nazwisko do wiadomości redakcji) Odpowiada Brunon Paul, radca prawny z Krakowa – Służebność drogi koniecznej ustanawiana jest wtedy, gdy nieruchomość nie ma bezpośredniego dostępu do drogi publicznej. Właściciel sąsiedniej działki, która taki dostęp ma, umożliwia wtedy przejście i przejazd przez swoją posesję. Jego działka staje się wtedy nieruchomością obciążoną, a działka, na rzecz której ustanowiono służebność – władnącą. Właściciel nieruchomości obciążonej zawsze ma prawo do wynagrodzenia stanowiącego rodzaj rekompensaty za ograniczenie wykonywania prawa własności. Dodatkowo, jeśli poniósł szkodę, może żądać odszkodowania. Potwierdził to Sąd Najwyższy w postanowieniu z 8 maja 2000 r. (sygn. V CKN 43/2000). Sąsiedzi mogą ustanowić służebność w umowie i dowolnie określić zarówno jej zakres, jak i wysokość oraz sposób wypłaty wynagrodzenia. Właściciel nieruchomości obciążonej może nawet zrzec się wynagrodzenia. Jeśli strony nie są w stanie dojść do porozumienia, sprawę rozstrzyga sąd rejonowy właściwy dla miejsca położenia nieruchomości. Osoba, która składa do sądu wniosek o ustanowienie służebności (zwykle robi to właściciel nieruchomości władnącej), nie ma obowiązku proponować wysokości wynagrodzenia. Jeśli to uczyni, sąd nie będzie ową propozycją związany. Wprawdzie w przepisach nie ma ścisłych wytycznych, jak ustalać wynagrodzenie za służebność, ale w praktyce sądy opierają się na opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego. Koszt jego powołania obciąża wnioskującego o ustanowienie służebności. Obliczając wysokość wynagrodzenia, sąd bierze pod uwagę spadek wartości działki obciążonej i wzrost wartości działki władnącej oraz społeczno-gospodarcze przeznaczenie obu nieruchomości. Wynagrodzenie może być jednorazowe lub okresowe. To drugie płaci się tak długo, jak długo trwa służebność. Wysokość i częstotliwość opłat ustala sąd. Zwykle posiłkuje się przepisami podatkowymi, które przewidują, że roczna wartość służebności wynosi 4 proc. wartości nieruchomości obciążonej. Wynagrodzenie jednorazowe można uiścić w całości albo – np. gdy jest bardzo wysokie – rozłożyć je na raty. Okres spłaty rat nie może być jednak nieograniczony. Nie praktykuje się łączenia wynagrodzenia jednorazowego i okresowego, natomiast można ustalić wynagrodzenie jednorazowe płatne w ratach, z których pierwsza jest wyższa niż pozostałe. Warto wspomnieć, że możliwa jest waloryzacja wynagrodzenia za służebność, gdy następuje tzw. istotna zmiana stosunków. Może to być na przykład zmiana kwalifikacji gruntu z rolnego na budowlany, wzrost wartości nieruchomości czy zmiana siły nabywczej pieniądza (por. uchwała SN z 8 września 1988 r., sygn. III CZP 76/88). W przedmiotowej sprawie, za podstawę opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych można przyjąć kwotę jednorazowego wynagrodzenia, jakie zostanie uiszczone przez Wnioskodawcę właścicielowi mającej być obciążonej nieruchomości, tj. 10.000 zł, jeżeli wartość ta, zgodnie z oświadczeniem Wnioskodawcy, będzie odpowiadaćTagi: #prawo-cywilne Na czym polega służebność drogi koniecznej? Kodeks Cywilny obok innych służebności, w art. 145 wprowadza instytucję służebności drogi koniecznej. Instytucję tę wykorzystuje się najczęściej, gdy do jakiejś nieruchomości gruntowej nie ma poprowadzonej drogi, która łączyłaby tę nieruchomość z drogą publiczną. Służebność ta polega na umożliwieniu każdoczesnemu właścicielowi jednej nieruchomości przejazdu czy przechodu przez nieruchomość należącą do innej osoby. Służebność drogi koniecznej charakteryzuje się tym, że może być ona ustanowiona wbrew woli właściciela nieruchomości, przez którą owa droga ma być wytyczona. Jak ustanowić służebność? Prawo przechodu czy przejazdu przez cudzą nieruchomość ustala się zazwyczaj umownie, w drodze porozumienia dwóch właścicieli sąsiadujących nieruchomości. W przypadku jednak ustanowienia służebność drogi koniecznej konieczna jest ingerencja sądu. Sądowy sposób ustanowienia służebności przejazdu jest konieczny ze względu na fakt, iż jest to znacząca ingerencja w prawo własności właściciela nieruchomości, na której ustanawia się tę służebność, a często dzieje się to wyraźnie wbrew woli tegoż właściciela. Jak stanowi art. 145 KC właściciel nieruchomości, który chce uzyskać służebność może wystąpić do sądu z roszczeniem o jej ustanowienie. Aby sąd ustalił ową służebność, koniecznym jest, aby dana nieruchomość nie miała odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub innych należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich. Ponadto warto zauważyć, że obciążonym służebnością drogi koniecznej może być co do zasady każdy rodzaj nieruchomości, bez względu na to, czy nieruchomość ta jest przedmiotem jedynie prawa własności, czy też użytkowania wieczystego. Wynagrodzenie za służebność drogi koniecznej W związku z tym, że służebność drogi koniecznej w pewnym sensie ogranicza właściciela nieruchomości służebnej w wykonywaniu jego prawa własności, służebność ta ustanawiana jest za odpowiednim wynagrodzeniem. Wynagrodzenie za ustanowienie służebności drogi koniecznej najczęściej przybiera formę jednorazowego świadczenia. Oprócz tego sądy ustalają również świadczenia okresowe jako wynagrodzenie za służebność. Co więcej, sądy często przychylają się do wniosków właścicieli nieruchomości służebnych o zmianę wysokości świadczeń okresowych z tytułu wynagrodzenia za ustanowienie służebności. Przyjmuje się, że zmiana wysokości świadczeń okresowych jest możliwa ze względu na zmianę stosunków. Podsumowanie Służebność drogi koniecznej służy umożliwieniu pełnego korzystania z nieruchomości władnącej, czyli nieskrępowanemu wykonywaniu prawa własności. Najdalej idącym środkiem ustanowienia prawa przejazdu i przechodu przez cudzą nieruchomość jest postępowanie sądowe o ustalenie tejże służebności nawet wbrew woli właściciela nieruchomości służebnej. Więcej informacji Więcej informacji odnośnie służebności drogi koniecznej możecie Państwo otrzymać w naszej Kancelarii. Zapraszamy do kontaktu bezpośredniego lub telefonicznego pod numerem: +48 882 120 775 celem umówienia wizyty lub porady on-line. Nasz zespół prawników chętnie odpowie Państwu na wszystkie pytania. Autor: Barbara Borucka
Gazeta Podatkowa nr 33 (1595) z dnia 25.04.2019 Sądowa zmiana treści służebności gruntowej Wiele lat temu ustanowiono na rzecz mojej nieruchomości służebność gruntową drogi koniecznej.
